Umowa kredytowa podpisywana pomiędzy bankiem a klientem jest obowiązująca do czasu jej wygaśnięcia. Oznacza to, że musisz spłacać zobowiązanie według przedstawionego Ci harmonogramu. Czy jednak takie zobowiązanie może się z czasem przedawnić? Okazuje się, że jest taka możliwość. Sprawdź, jakie warunki muszą być spełnione, aby miało to miejsce. Na czym polega przedawnienie kredytu czy też przedawnienie długu bankowego?
Czym jest przedawnienie spłaty kredytu?
Przedawnienie kredytu lub przedawnienie spłaty kredytu jest określane w obowiązujących przepisach jako przedawnienie roszczeń majątkowych. W praktyce mamy tu do czynienia z sytuacją, w której bank udzielający zobowiązania przestaje mieć możliwość skutecznego dochodzenia spłaty zadłużenia przez klienta przed sądem. Wierzycielem przy przedawnieniu jest oczywiście kredytodawca, ponieważ tylko instytucje mające status banków, np. spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, mają prawo udzielać kredytów wszelkiego rodzaju.
Bank nie może bez końca dochodzić od kredytobiorcy spłaty długu. Może to zrobić tylko w określonym w przepisach Prawa Bankowego terminie. Po pewnym czasie następuje bowiem przedawnienie kredytu, które likwiduje zobowiązanie kredytobiorcy do spłaty. Czy to oznacza, że każde niespłacone zobowiązanie ulega przedawnieniu?
Dla banku przedawnienie kredytu jest sytuacją o negatywnych konsekwencjach. Kiedy kredytobiorca przestaje płacić raty, bez względu na powód takiego zaniechania, instytucja co prawda może podjąć działania windykacyjne i dochodzić swoich należności, ale ma na to ograniczony termin. Po upływie czasu przedawnienia bank nie będzie mieć już możliwości dochodzenia spłaty zobowiązania pomimo podpisanej zgodnie z prawem umowy.
Kiedy następuje przedawnienie kredytu?
Termin przedawnienia wynosi 3 lata. Jest to w istocie czas przedawnienia roszczeń, jakie związane są z prowadzeniem działalności gospodarczej. Bank może dochodzić po takim czasie od dłużnika będącego konsumentem, czyli osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, uregulowania należności. Także 3 lata na przedawnienie kredytu obowiązuje, jeśli kredytobiorcą jest przedsiębiorca. Niespłacony kredyt ulega przedawnieniu po takim czasie, ale tylko wtedy, gdy przedawnienie długu nie zostanie przerwane. W tym czasie wierzyciel może przeprowadzać dochodzenia spłaty kredytu.
Jeśli jednak pożyczkodawcą jest osoba fizyczna, termin przedawnienia roszczeń z tytułu takiej pożyczki jest dłuższy i wynosi 6 lat. Od takich ogólnych zasad dotyczących kwestii przedawnienia umowy kredytowej istnieją pewne wyjątki.
Zasady ogólne przedawniania zobowiązań finansowych
W Kodeksie cywilnym dokładnie wskazano, jakie są terminy przedawnienia kredytu. Artykuł 118 stanowi o tym, że jeśli nie jest inaczej wskazane w przepisach szczególnych, to termin przedawnienia wynosi 6 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Trzeba podkreślić, że zwykle koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego. Inaczej jest, jeśli termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.
Rodzaj umowy kredytu a termin przedawnienia
Wspominaliśmy już, że rodzaj kredytu czy zobowiązania finansowego zaciągniętego przez klienta w banku decyduje o tym, ile wynosi termin przedawnienia. Wskazują na to przepisy szczególne w Kodeksie cywilnym i w innych aktach prawnych. Przyjmuje się przy tym, że termin przedawnienia wynosi:
· 2 lata – w przypadku debetu na koncie,
· 3 lata – w przypadku umowy pożyczki w firmie działającej poza sektorem bankowym,
· 3 lata – przy kartach kredytowych,
· 3 lata – w przypadku umowy kredytu bankowego,
· 6 lat – w przypadku umowy pożyczki prywatnej.
Nie ma przy tym możliwości, by w drodze czynności prawnej przedłużyć lub skrócić terminy przedawnienia roszczeń ujęte w przepisach. Przekłada się to na to, że bank nie będzie miał prawa umieścić w umowie kredytowej zapisów, które wydłużałyby termin przedawnienia względem tego, jaki został określony w Kodeksie cywilnym.
Kiedy rozpoczyna się i kończy bieg terminu przedawnienia kredytu?
Wiesz już, że istnieją sytuacje, w których kredyt może ulec przedawnieniu. W kwestii, czy doszło do tego, musi wypowiedzieć się sąd. Aktualne przepisy zobowiązują go do badania, czy roszczenie majątkowe wierzyciela przeciwko konsumentowi nie uległo już przedawnieniu.
Warto podkreślić, że w przepisach ustalono, iż sąd bada kwestie związane z przedawnieniem wyłącznie wtedy, gdy w przypadku podniesienia takiego zarzutu przez dłużnika w toku rozprawy sądowej należy to ustalić. Zdarzało się, że banki wykorzystywały zwykłą niewiedzę klientów dotycząca obowiązujących ich przepisów oraz przysługujących praw i wnosiły sprawy do sądu pomimo przedawnienia zobowiązania. Od 9 lipca 2018 roku sądy muszą weryfikować, czy roszczona płatność nie uległa przedawnieniu. Jeśli tak w istocie jest, dłużnik w ogóle nie musi brać udziału w postępowaniu. Cała odpowiedzialność za nie spada na wierzyciela. Zarzutu przedawnienia sam dłużnik nie musi podnosić, jeśli bank wejdzie na drogę postępowania sądowego. Sąd sprawdzi to samodzielnie, analizując umowy kredytowe, które wskazał wierzyciel.
Obecne przepisy mają lepiej chronić interesy konsumenta w takiej sytuacji. Zarzut przedawnienia nie musi być już podnoszony przez konsumenta, ponieważ zwyczajnie nie musi on wiedzieć, jak aktualnie w przepisach wygląda kwestia przedawnienia roszczeń.
Ważne jest to, kiedy rozpoczyna się i kończy bieg terminu przedawnienia. Przedstawia się to w następujący sposób:
· Początek biegu terminu przedawnienia rozpoczyna się w momencie, kiedy roszczenie stało się wymagalne – jeśli chodzi o przedawnienie umowy kredytowej, rozpoczyna się od dnia, kiedy dłużnik zgodnie z zawartą umową miał uregulować ratę kapitałowo-odsetkową lub cały dług.
· Bieg terminu przedawnienia jest określany często dla każdej raty z osobna, a nie dla całego kredytu. Bank może w umowie kredytowej zastrzec swoje prawo do wypowiedzenia lub rozwiązania umowy natychmiast, jeśli powstaną poważne zaległości w spłacie. Wówczas przestają obowiązywać wcześniejsze ustalenia dotyczące harmonogramu płatności, dłużnik będzie w obowiązku uregulować cały dług od razu, a termin przedawnienia dla każdej z zaległych rat nastąpi osobno, dokładnie po upływie 3 lat od ich wymagalności. Gdy natomiast raty, które miały być spłacone później zgodnie z harmonogramem, będą przedawnione łącznie – to wszystkie na raz w terminie 3 lat od daty określonej w wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy.
· Koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień w roku kalendarzowym, tj. 31 grudnia. Zdarza się więc, że banki mają w praktyce nie 3, a 4 lata na skuteczne dochodzenie spłaty kredytu. Po upływie terminu przedawnienia nie będzie to możliwe. Bieg przedawnienia jest więc bardzo ważny. Upływ terminu w praktyce oznacza, że przedawniony dług jest już niemożliwy do odzyskania.
Dłużnik nie może liczyć, że bank pozostanie bierny w ściąganiu swoich wierzytelności i nie będzie podejmował w związku z tym żadnych aktywności. Nie leży to w jego interesie, ponieważ pewne działania pozwalają na przerwanie biegu przedawnienia kredytu. Na czym to polega? Jakie aktywności powinien podjąć wierzyciel przed upływem terminu przedawnienia dla zaspokojenia roszczenia przysługującego mu na mocy umowy kredytowej?
W jakich sytuacjach następuje przerwanie biegu terminu przedawnienia?
Istnieją trzy, wymienione w Kodeksie cywilnym, sytuacje, w których może dojść do przerwania biegu przedawnienia kredytu. Będzie to miało miejsce w przypadku:
· Podjęcia dowolnej czynności przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznania sprawy albo przed sądem polubownym, która została podjęta w celu dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.
· Uznania roszczenia przez dłużnika, czyli gdy sam przyzna, że rzeczywiście jest winien pewną kwotę pieniędzy. Wystarczy wówczas, by złożył do swojego banku kredytującego wniosek o odroczenie terminu płatności. Czasem jednorazowa wpłata jednej zaległej raty na konto banku także jest uznawana za uzasadniony czynnik przerywający bieg terminu przedawnienia zobowiązania.
· Wszczęcia mediacji np. sądowych.
Takie sytuacje dotyczą nie tylko przedawnienia kredytu, ale i innych roszczeń majątkowych. Jeśli dojdzie do przerwania biegu przedawnienia kredytu, bieg ten jest zawieszany, a przedawnienie kredytu rozpocznie bieg na nowo dopiero po zakończeniu całego postępowania, na przykład mediacji, czy po przeprowadzeniu postępowania sądowego.
Do sytuacji wstrzymujących bieg terminu dotyczącego przedawnienia kredytu może dochodzić wielokrotnie, co pozwala także wiele razy liczyć właściwy dla banku termin przeznaczony na skuteczne dochodzenie swoich wierzytelności. Na przykład po prawomocnym zakończeniu postępowania w sprawie zaległych płatności znów zaczyna płynąć termin przedawnienia.
Przedawnienie kredytu hipotecznego a przedawnienie kredytu bankowego innego rodzaju
Czy przedawnienie długu odbywa się na identycznych zasadach, jeśli będzie to kredyt hipoteczny lub dowolny inny kredyt konsumencki udzielany przez bank? Czy przedawnienie kredytu bankowego hipotecznego będzie trwało dłużej?
Właściwie w przypadku kredytu hipotecznego solidnym zabezpieczeniem spłaty długu jest hipoteka ustanawiana na rzecz banku w księgach wieczystych wybranych nieruchomości. Kredyt gotówkowy zwykle jest niezabezpieczonym zobowiązaniem.
Jeśli dojdzie do opóźnień w spłacie kredytu bankowego hipotecznego, kredytodawca może doprowadzić do licytacji nieruchomości w celu odzyskania należności. Takie są uprawnienia wierzyciela hipotecznego, z których banki korzystają. W przypadku więc kredytów hipotecznych przedawnieniu ulegają tylko odsetki. Sam produkt kredytowy jako taki nie ulega przedawnieniu. Ustawa z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece wskazuje w art. 77, że przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia roszczenia z obciążonej tą hipoteką nieruchomości.
W przypadku, gdy masz kredyt gotówkowy czy inny kredyt bankowy, do którego stosuje się przepisy ustawy o kredycie konsumenckim, będą obowiązywały ogólne zasady przedawnienia, czyli 3 lata. Zarzut przedawnienia będziesz mógł podnieść dopiero po tym czasie. Chodzi tu o pożyczki udzielane konsumentom zarówno przez instytucje bankowe, jak i pozabankowe, w kwocie do 255 550 zł.
Jeśli dojdzie do wypowiedzenia umowy kredytu w wyniku braku spłaty zobowiązania, bieg przedawnienia kredytu zacznie płynąć i dotyczyć będzie zarówno kwoty głównej, jak i naliczonych odsetek.
Przedawnienie kredytu a śmierć kredytobiorcy
Jak wygląda kwestia dotycząca przedawnienia roszczeń z kredytu po śmierci kredytobiorcy? Umowa nie wygaśnie z miejsca, ponieważ do spłaty długu zostaną powołani spadkobiercy zmarłego. Po śmierci dłużnika dochodzi do rozwiązania umowy ze strony kredytodawcy, czyli banku.
Nie jest to jednak umorzenie zobowiązania, ale będzie oznaczać postawienie w stan wymagalności pełnej kwoty pozostałego zadłużenia. Przedawnienie kredytu będzie wówczas liczone od dnia wymagalności całego roszczenia, a nie dla poszczególnych rat, które stały się wymagalne zgodnie z harmonogramem spłaty.
Czy kredyt jest umarzany po jego przedawnieniu?
Nawet jeśli dane zobowiązania – kredyty hipoteczne, konsumenckie i inne, jak umowa pożyczki pozabankowej, ulegną przedawnieniu, nie spowoduje to, że dług zostanie umorzony. Z perspektywy klienta skutkiem przedawnienia jest to, że nie musi on już zwracać zaciągniętego zobowiązania. Niestety, z biura informacji gospodarczej czy z Biura Informacji Kredytowej nie da się usunąć niekorzystnych wpisów na swój temat.